Starych mebli czar ®

blog o meblach dawnych i ich renowacji

Sekretera i sekretarzyk

Sekretera i sekretarzyk jako nowe formy mebli swoje narodziny miały we Francji, skąd też pochodzi ich nazwa – secrétaire– określająca je jako tajemnicze i sekretne meble służące przede wszystkim do pisania. Sekreterę i sekretarzyk możemy spotkać niemal we wszystkich odmianach stylowych – poczynając od Baroku a kończąc na Art Deco. Rozróżniamy je przede wszystkim ze względu na ich wielkość i kształt. Swój największy rozkwit przeżywały od końca XVIII wieku przez cały wiek XIX – zwłaszcza w okresie Biedermeieru wśród mieszczan – kiedy to z uwagi na dynamiczny rozwój społeczny i gospodarczy, wzrósł popyt na wszelkiego rodzaju meble do pisania.

Sekretera to nazwa odnosząca się do wieloelementowego mebla przeznaczonego do pisania o sylwetce jednodrzwiowej szafy. Czasy  największej świetności  sekretera przeżywała w epoce rokoka, kiedy to stała się meblem najbardziej luksusowym zarówno w sferach dworskich, jak i mieszczańskich*. W kolejnych latach, głównie w czasach Biedermeiera na początku XIX w., była już obowiązkowym meblem nie tylko w siedzibach osób wysoko sytuowanych, ale również we wnętrzach użytkowanych przez klasę średnią: mieszkaniach, biurach, sklepach…

IMG_4116 IMG_4127

Rozróżniamy sekretery szafowe, żaluzjowe i cylindryczne a sama nazwa mebla uzależniona jest od kształtu środkowej płyty:

  • prostej – otwieranej do przodu i służącej jednocześnie jako pulpit do pisania,
  • ćwierć cylindrycznej lub żaluzjowej – otwieranej do tyłu i chowającej się do wnętrza mebla.

Sekretera zazwyczaj jest jedno lub dwukondygnacyjna. W górnej części znajduje się pojedyncza szuflada (przy formie jednokondygnacyjnej) lub kredensowa nadstawka z drzwiczkami (przy konstrukcji dwukondygnacyjnej). Poniżej znajduje się najbardziej charakterystyczna i ciekawa część sekretery, czyli tzw. piórnik. Jest to skrzyniowaty wkład z licznymi szufladkami, skrytkami i przegródkami widocznymi po otwarciu zamykającej tę część przedniej płyty.

Dolna część sekretery rozwiązana jest przeważnie w formie trzy szufladowej komody (tzw wersja niemiecka) lub dwudrzwiowej szafki (typowa budowa dla sekreter francuskich).

W większości sekreter – zwłaszcza tych dobrych klasowo – znaleźć możemy, ukryte przeważnie gdzieś we wnętrzu piórnika, 'tajemnicze’ schowki, w których dawni właściciele chowali tajną korespondencję lub kosztowności. Oglądając więc tego typu mebel warto zwrócić uwagę na wszelkie detale środka mówiące nam gdzie może być umieszczona skrytka, bo pomysłowość form i miejsc ukrycia takich schowków jest naprawdę imponująca.

Sekretarzyk to niewielkich rozmiarów biureczko, często nazywane damskim**, przeważnie w kształcie stolika z płytą do pisania – odchylaną lub wysuwaną – i nastawką zawierającą liczne przegródki, szufladki, skrytki i wyrafinowane mechanizmy.

W II połowie XIX w. sekretarzyk zdetronizował potężne projekty osiemnastowiecznych sekreter oraz biurek i stał się obok serwantki obowiązkowym wyposażeniem solidnego mieszczańskiego pokoju. W Polsce nazwa mebla, często używana zamiennie ze słowem kantorek, pojawiła się już ok XVIII w..

Sekretarzyk różni się od sekretery głównie mniejszymi wymiarami i misternym wykończeniem. Z uwagi na delikatniejsze i bardziej finezyjne kształty często był zdobiony intarsją, inkrustacją i brązami. Podobnie jak w sekreterach, tak i tu w dokładnie podzielonym wnętrzu znajdowały się lustra, kolumienki z metalu lub toczonego drewna, drewniane imitacje grzbietów książek itp.

SONY DSC

* pod koniec XVII w. kabinety zostały zastąpione przez sekretery;

** zwłaszcza w okresie epoki kajzerowskiej (lata 1880-1890) sekretarzyki były ściśle przypisane jako meble typowo kobiece;

Jedna odpowiedź

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *