Czeczota to drewno o bardzo dekoracyjnym rysunku słoi, który powstaje na skutek anoali budowy drewna, jego chorobliwych zmian wynikających z działania grzybów i bakterii powodujących miejscowe zniekształcenia, obrzęki oraz uszkodzenia korzeni i pnia drzewa (może się również pojawić w wyniku mechanicznego uszkodzenia). Czeczota nie jest więc konkretnym gatunkiem drewna a jedną z wad drewna* związaną z nieprawidłowym przebiegiem włókien, a dokładniej splątaniem (czeczotowatość drewna) falistością (barankowatość drewna) lub zawojem włókien. Czeczota może dotyczyć wielu gatunków drzew.
*Wada drewna to anomalie budowy drewna, czyli wszelkie jego uszkodzenia i inne wrodzone lub nabyte cechy, które obniżają jego wartość pod względem technicznym, użytkowym i/lub estetycznym. Rozróżnia się wiele wad drewna, w zależności od czynników ich powstania, jak na przykład wady pierwotne powstające za życia drzewa, jak i wtórne powstające po ścięciu. Wszelkie anomalia i ziany powstałe w drzewie nazywano w dawnym stolarstwie wilkami lub mazerami (Przewodnik Stolarski, Mieczysław Schreiber, Tarnów 1922 rok)
Dzieli się je na:
- wady kształtu pnia i tarcicy
- wady anatomicznej budowy drewna
- wady wywołane przez grzyby
- wady wywołane przez szkodniki zwierzęce
- wady wywołane przez czynniki klimatyczne i zewnętrzne
Nie zawsze wada może być uznana za ewidentną niedoskonałość – w jednym przypadku będzie czynnikiem dyskryminującym sortyment, a w innym może stanowić wyjątkową zaletę. Taka nieregularność czy falistość budowy, rysunku i barwy drewna będzie ceniona w wyrobach artystycznych, a przede wszystkim w niektórych okleinach.
Fornir cięty z tak wadliwego drzewa będzie miał więc zmieniony naturalny rysunek słoi, najczęściej w postaci ciemnych i jasnych oczek, plamek, żyłek i drobnych sęczków otoczonych splątanymi włóknami drewna. Wszystko to będzie wynikiem wspomnianego obrzęku jaki zaatakował drzewo. W odróżnieniu jednak od rakowatości, która również jest wadą drewna, obrzęk nie spowoduje bezpośrednio, że drewno będzie zepsute. Z uwagi na bardzo charakterystyczny i mocno dekoracyjny wzór, fornir czeczotkowy był i jest materiałem dość drogim i cenionym, zwłaszcza w produkcji mebli i sprzętów dekoracyjnych. Jest jednak też przy tym dość trudny zarówno w obróbce, jak i w jego wykończeniu czy późniejszej renowacji (dziesiątki spękań i sęczków dają się we znaki konserwatorom). Pod względem mechanicznym jest to więc słaby materiał, ale tak jak wspomniałam powyżej, całkowicie zdrowy.
* Biurko Art Deco z lat 30-tych XXw. – fornir orzech czeczota, zwany też często orzechem korzennym (drewno wykończone politurą szelakową)
Czeczota błędnie utożsamiana jest tylko z brzozą i topolą, bo choć najczęściej spotykana właśnie w tych drzewach (oba gatunki chorobowo zmienione są do siebie bardzo podobne), występuje ona również w szlachetnym drewnie orzecha, jesionu, wiązu, kasztana czy dębu. W odmianie brzozy karelskiej, bardzo popularnej i cenionej w meblarstwie dawnym za oryginalny ciemno-plamkowany rysunek, czeczotowatość jest wadą dziedziczną, dzięki czemu była i jest ona nadal uprawiana także na plantacjach (stąd największy jej właśnie wybór).
Przykłady fornirów topoli i brzozy o zmienionym rysunku drewna wynikającym z wad:
brzoza karelska
topola czeczota
czytaj dalej…
