Nowa sztuka z pogranicza dwóch wieków: XIX i XX., mająca swój rozkwit w latach 1890-1910. Krótka i ekspresyjna, początkująca nurt artystycznej awangardy, nie tylko europejskiej, ale i światowej…

Za miejsce narodzin secesji uważa się Brukselę, choć pełen rozkwit stylu nastąpił w Wiedniu. W wielu europejskich krajach występowała ona pod różnymi nazwami i w różnych wariantach: Art Nouveau* we Francji i krajach Beneluxu czy Jugendstil w Niemczech. Popularnie spotykana angielska nazwa Arts and Crafts (Sztuka i Rzemiosło) oznacza już jednak zupełnie odmienny styl i trend w sztuce, mający co prawda duży związek ze stylem Secesji, ale kierujący się zupełnie odmienną filozofią. Secesja bowiem w swoich założeniach tworzyła wnętrza, sprzęty oraz przedmioty bardzo bogate i drogie, wykonane z najwyższej jakości materiałów, związane ściśle z kulturą wysoką. Była pewnego rodzaju life-stylem elit (nie arystokracji królewskiej!) i zamożnej grupy mieszczan zrodzonej w II poł. XIXw. po Wielkiej Rewolucji Przemysłowej. Ruch Arts&Crafts stawiał natomiast na rękodzieło, pozostając tym samym w opozycji do nowych technologii, materializacji produkcji artystycznej i uprzemysłowieniu. Przenikał się co prawda po trosze z secesją, która będąc jego spuścizną ma swoje korzenie i tradycje właśnie w angielskim ruchu sztuki i rzemiosł, są to jednak zdecydowanie dwa oddzielne style i nie można ich określać nawzajem zamiennie.

Secesja był sztuką innowacyjną. Dążyła do stworzenia nowoczesnego stylu i zerwania z panującym historyzmem (eklektyzmem). Pragnęła nowości i innowacji. Zmieniła radykalnie dotychczasowe formy i treści, zerwała z wszech obecnie panującym XIX w. eklektyzmem, który nawiązując do stylów historycznych miał wzbudzać bogactwo i przepych wśród nowo rozwijającego się kapitalistycznego społeczeństwa. Secesja była nurtem zupełnie świeżym, podążającym za postępem i  wygodą nowoczesnego stylu życia. Daleka od tradycji z minionych epok, nie tworzyła kolejnych noeostylów, które pod koniec XIX w. zbudowały w mieszkaniach swoisty jarmark form. Wyszła na przeciw zmianom tworzącym nowy ład gospodarczy i społeczny powstały po złotych latach Wielkiej Rewolucji Przemysłowej. Dzięki szybkiemu rozwojowi mieszkalnictwa, a co za tym idzie, większym potrzebom wyposażenia wnętrz, na nowo odmłodziła sztukę meblarską. Nadała jej zadecydowanie bardziej masowy i użytkowy charakter bez utraty estetyki i oryginalności, czego przykładem są np. meble Thoneta.

Głównym zarzutem stawianym twórcom Secesji (głoszonym najczęściej przez członków Arts&Crafts) było to, że pozostaje ona jednak sztuką w głównej mierze czysto dekoracyjną, tworzoną przede wszystkim przez projektanta, który nie miał styczności z tworzywem i materiałem (a co za tym idzie jego możliwościami i defektami), realnym projektem czy rzemieślniczymi etapami jego wykonania . Jednak to właśnie w tym czasie powstało najwięcej zorganizowanych warsztatów rzemiosł artystycznych – niemieckich, austriackich, duńskich – rozpoczynających wielkoseryjną produkcję mebli. Te ostatnie miały decydujący wpływ na rozwój współczesnej skandynawskiej sztuki projektowania wnętrz, tak popularnej w obecnych czasach (słynne duńskie meble Kaare Klinta).

Secesja, mimo wielu sprzecznych cech, zapoczątkowała też rozwój znanych nam ruchów artystycznych: Art Deco i Bauhausu, tworząc w ten sposób dwudziestowieczny modernizm.

Secesja spopularyzowała również usługi architektów wnętrz, tworząc w ten sposób jednolite i spójne zasady urządzania mieszkań. Stawały się one  jaśniejsze i przyjemniejsze, wszystkie elementy – ściany, sufity, meble, a nawet tkaniny czy zasłony, były ze sobą harmonijnie zestawione. Wnętrza przystosowano do użytecznych potrzeb człowieka, wprowadzając w ten sposób ład i naturalność.

Zdobnictwo secesji inspirowane było przyrodą, nawiązywało do motywów dżungli i sztuki dalekiego wschodu, zwłaszcza orientu Japonii. Charakterystyczne były asymetryczne, falujące i gięte linie,  motywy roślinne, fantazyjne łodygi i  kwiaty oraz postacie zwierząt ozdabiające gładkie i proste płaszczyzny. Formy mebli – funkcjonalne i praktyczne – wzorowane były na sylwetce człowieka i przyjmowanych przez niego pozycjach. Z jednej strony dekoracyjne, o bardzo falistych kształtach i ornamentach, z drugiej powściągliwe i oszczędne (tzw. secesja geometryczna i  secesja wiedeńska).

Przy produkcji egzemplarzy dla zamożnych klientów używano drogich materiałów i surowców (najczęściej drewna orzechowego lub mahoniu) oraz szlachetnych ozdób: intarsji, inkrustacji, luksusowych mosiężnych okuć, szlifowanych, kryształowych szyb tworzących przepiękne witraże…

… Read the rest