Okleina czeczotowa na meblu (czeczota)
Czeczota to drewno o bardzo dekoracyjnym rysunku słoi, który powstaje na skutek anomali budowy drewna, jego chorobliwych zmian wynikających z działania grzybów i bakterii powodujących miejscowe zniekształcenia, obrzęki oraz uszkodzenia korzeni i pnia drzewa (może się również pojawić w wyniku mechanicznego uszkodzenia). Czeczota nie jest więc konkretnym gatunkiem drewna a jedną z wad drewna* związaną z nieprawidłowym przebiegiem włókien, a dokładniej splątaniem (czeczotowatość drewna) falistością (barankowatość drewna) lub zawojem włókien. Czeczota może dotyczyć wielu gatunków drzew.
*Wada drewna to anomalie budowy drewna, czyli wszelkie jego uszkodzenia i inne wrodzone lub nabyte cechy, które obniżają jego wartość pod względem technicznym, użytkowym i/lub estetycznym. Rozróżnia się wiele wad drewna, w zależności od czynników ich powstania, jak na przykład wady pierwotne powstające za życia drzewa, jak i wtórne powstające po ścięciu. Wszelkie anomalia i ziany powstałe w drzewie nazywano w dawnym stolarstwie wilkami lub mazerami (Przewodnik Stolarski, Mieczysław Schreiber, Tarnów 1922 rok)
Dzieli się je na:
- wady kształtu pnia i tarcicy
- wady anatomicznej budowy drewna
- wady wywołane przez grzyby
- wady wywołane przez szkodniki zwierzęce
- wady wywołane przez czynniki klimatyczne i zewnętrzne
Nie zawsze wada może być uznana za ewidentną niedoskonałość – w jednym przypadku będzie czynnikiem dyskryminującym sortyment, a w innym może stanowić wyjątkową zaletę. Taka nieregularność czy falistość budowy, rysunku i barwy drewna będzie ceniona w wyrobach artystycznych, a przede wszystkim w niektórych okleinach.
Fornir cięty z tak wadliwego drzewa będzie miał więc zmieniony naturalny rysunek słoi, najczęściej w postaci ciemnych i jasnych oczek, plamek, żyłek i drobnych sęczków otoczonych splątanymi włóknami drewna. Wszystko to będzie wynikiem wspomnianego obrzęku jaki zaatakował drzewo. W odróżnieniu jednak od rakowatości, która również jest wadą drewna, obrzęk nie spowoduje bezpośrednio, że drewno będzie zepsute. Z uwagi na bardzo charakterystyczny i mocno dekoracyjny wzór, fornir czeczotkowy był i jest materiałem dość drogim i cenionym, zwłaszcza w produkcji mebli i sprzętów dekoracyjnych. Jest jednak też przy tym dość trudny zarówno w obróbce, jak i w jego wykończeniu czy późniejszej renowacji (dziesiątki spękań i sęczków dają się we znaki konserwatorom). Pod względem mechanicznym jest to więc słaby materiał, ale tak jak wspomniałam powyżej, całkowicie zdrowy.
* Biurko Art Deco z lat 30-tych XXw. – fornir orzech czeczota, zwany też często orzechem korzennym (drewno wykończone politurą szelakową)
Czeczota błędnie utożsamiana jest tylko z brzozą i topolą, bo choć najczęściej spotykana właśnie w tych drzewach (oba gatunki chorobowo zmienione są do siebie bardzo podobne), występuje ona również w szlachetnym drewnie orzecha, jesionu, wiązu, kasztana czy dębu. W odmianie brzozy karelskiej, bardzo popularnej i cenionej w meblarstwie dawnym za oryginalny ciemno-plamkowany rysunek, czeczotowatość jest wadą dziedziczną, dzięki czemu była i jest ona nadal uprawiana także na plantacjach (stąd największy jej właśnie wybór).
Przykłady fornirów topoli i brzozy o zmienionym rysunku drewna wynikającym z wad:
brzoza karelska
topola czeczota
Fotel 366
Fotel 366 projektu Józefa Chierowskiego pochodzi z 1962 roku. Pierwowzór wykonano w Dolnośląskiej Fabryce Mebli w Świebodzicach a sam mebel był produkowany seryjnie w wielu zakładach w całym kraju aż do połowy lat 80-tych. Dzięki swojej wygodnej i nowoczesnej formie szybko znalazł potencjalnych nabywców i trafił do wielu polskich domów. Stał się tym samym powszechnie znanym symbolem wzornictwa przemysłowego czasów PRL-u.
Fotel 366 jest lekki, zgrabny i ponadczasowy. Ma prostą, trapezowatą konstrukcję wykonaną z litego drewna bukowego, oryginalnie wykańczanego bezbarwnym lub czarnym lakierem. Drewniany stelaż fotela połączony jest z jednolitym, zespolonym w całość, tapicerowanym siedziskiem i oparciem. Najbardziej charakterystyczne dla fotela są jego drewniane, opływowe podłokietniki oddające charakter designu lat 60-tych.
W pierwszych egzemplarzach do tapicerowania używano raczej gładkich, stonowanych w kolorach tkanin z supełkową lub delikatnie jodełkową fakturą. W późniejszych egzemplarzach wykorzystywano już bardziej wzorzyste i krzykliwe materiały, łącznie ze sztucznym, gumowo-plastikowym pokryciem imitującym skórę. Dodatkowo tkaninę na oparciu przepikowywano przeważnie trzema symetrycznie rozłożonymi guzikami.
*siedzisko i oparcie fotela w oryginalnym stanie zachowania – przed renowacją
Fotel który do nas trafił został odnowiony zgodnie ze swoim pierwowzorem, z tym, że drewno po sklejeniu (podłokietniki nie zostały odklejone i zamienione w poprawną stronę, by zachować fotel taki jaki wyszedł z fabryki;), wzmocnieniu i wyczyszczeniu zostało wykończone politurą, by bukowej, jasnej barwie dodać odrobinę ciepłego tonu oraz szlachetnej poświaty (taką daje właśnie szelakowa substancja). Po renowacji tapicerskiej siedzisko i oparcie pokryliśmy tkaniną w geometryczny jasno-fioletowy wzór (prod.USA), dzięki czemu fotel zyskał jeszcze większej lekkości i nowoczesności. Całość prezentuje się naprawdę wyśmienicie.
Czasem więc warto przejrzeć piwniczne czy działkowe pomieszczenia, odkryć możemy w nich bowiem oryginalne peerelowskie projekty, które jak widać na przykładzie fotela 366, po konserwatorskiej metamorfozie stają się prawdziwą wizytówką współczesnego wnętrza.
Renowacja przedwojennego wagonu kolejowego (1)
W niektórych Pracowniach odnawia się głównie meble, w innych trafiają się troszkę większe sprzęty…
W zaprzyjaźnionej Pracowni na Podlasiu trwają właśnie nietypowe prace. Kompleksowej renowacji poddawany jest bowiem stary, przedwojenny wagon kolejki wąskotorowej, pochodzący najpewniej z początku XXw. i służący kiedyś jako wagon dla służ ratunkowych. Obecnie ma on pełnić funkcję pomnika, a raczej izby pamięci o ludziach-mieszkańcach okolicznych terenów, którzy w czasie II wojny światowej byli masowo wywożeni bydlęcymi wagonami w głąb Związku Radzieckiego. Urządzony ocalałymi pamiątkami z czasów radzieckiej okupacji (zdjęciami, dokumentami i innymi przedmiotami), ma być bezpośrednim symbolem upamiętniającym zesłania Polaków na Sybir.
- z uwagi na mocno przegniłe i uszkodzone drewno na zadaszeniu wymiana całej konstrukcji dachu (na zdj. już z nowym pokryciem)
- czyszczenie za pomocą piaskowania* wszystkich elementów metalowych, głównie podwozia
- czyszczenia za pomocą piaskowania całej konstrukcji drewnianej, łącznie ze środkiem
- zabezpieczanie żeliwa i drewna impregnatami
- malowanie całego wagonu odpowiednimi farbami.
Po pełnym odnowieniu wagon trafi na plac przed zabytkowym dworcem kolejowym (stacja trasy prowadzącej do wschodniej granicy), gdzie stanie za specjalnie przygotowanym niewielkim fragmencie torów.
Podręcznik stylów
Wiosennego wysypu fachowej literatury ciąg dalszy… Prosto z księgarni, jeszcze ciepły „Podręcznik stylów” autorstwa Ernesta Rettelbuscha, wybitnego niemieckiego architekta wnętrz, autora, wydawcy i przedsiębiorcy, zmarłego w 1915r. Książka – album to obszerny zbiór 1483 rysunków na 298 planszach: ornamentyka, meble, architektura wnętrz od najdawniejszych czasów do secesji. Po przeszło 100 latach od ukazania się książki w Niemczech, w końcu dostępna jest też i u nas, w wydaniu polskojęzycznym.
„PODRĘCZNIK STYLÓW„
aut. Ernest Rettelbusch
Wydawnictwo ARKADY 2013
Sprężyny tapicerskie
Sprężyny tapicerskie były największą nowością w meblarstwie XIX wieku. Wynaleziono i wprowadzono je do powszechnego stosowania w okresie Biedermeiera. Zadłużeni w tym temacie są: Georg Junigl, który sprężyny opatentował w 1822r. oraz Samuel Pratt, który także prowadził eksperymenty w tym temacie. Efektem prac Anglika było opatentowanie w 1826r. pierwszego fotela na sprężynach, którego zadaniem było poprawienie komfortu podróżującym na statkach podczas sztormów. Wiek wcześniej – w II poł. XVIII wieku wprowadzono w meblarstwie szereg udoskonaleń technicznych, które w połączeniu z późniejszą wyściółką sprężynami, całościowo wypracowały kompleksową technologię tapicerstwa. Było to m.in.:
- pikowanie tapicerki – najbardziej powszechne w II poł. XIXw. z racji dobrego dopasowywania się takiej tapicerki do ciała siedzącego
- wzmacnianie krawędzi mebli, czyli miejsc najbardziej narażonych na zużycie czy uszkodzenia (tzw. odszywanie)
- wyjmowana ramka siedziska, która pozwoliła wpuszczać siedzenie w okrzynie i wykonywać je oddzielnie od pozostałej konstrukcji mebla (wcześniejsze tapicerowane krzesła będą zawsze miały niewyjmowane siedzisko wyściełane tkaniną obiciową zakrywającą oskrzynienie). Przykład trzech różnych krzeseł i rodzai siedzisk: najstarsze empirowe, zachowane w oryginalnym, niezmienionym stanie, z tapicerką jeszcze tylko na włosiu i tkaniną wypuszczoną na ramę; drugie z siedziskiem wyplatanym ratanem (odtworzone współcześnie); trzecie z siedziskiem w formie wyjmowanej, luźnej ramki na sprężynach obitej skórą.
