Starych mebli czar ®

Z wczorajszym (czwartkowym) wydaniem GW  można było kupić pierwszy tom wydanej przez Agorę „Historii Sztuki”. Albumów łącznie będzie 20. Seria zaczęła się od „Prehistoria i pierwsze cywilizacje”, kolejny tom „Grecja” w przyszły czwartek 16.09. Do tego typu 'prasowych dodatków’ jestem zazwyczaj nastawiona sceptycznie, ale w tym razem kolekcja zapowiada się dość ciekawie (pierwszy album ładnie opracowany, z dużą ilością zdjęć). Nie oczekuję oczywiście tak dużej i szczegółowej liczby informacji jak w przypadku encyklopedycznych wydań (np. „Wielka Księga Sztuki” wyd. Arkady), mimo to, taka dodatkowa podręczna kolekcja z pewnością się przyda:)

Pisząc parę dni temu o intarsji, szukałam w myślach ciekawego przykładu dla tej sztuki zdobienia. Raz po raz spotykam się z przedmiotami i meblami ozdabianymi tą techniką. Nie są to jednak, niestety, intarsjowane oryginały z XVI w., niekwestionowane dzieła sztuki, wypracowywane przez stolarskich mistrzów długimi miesiącami (a często i latami). Takie możemy podziwiać już tylko w muzeach. Meble które widuję są głównie neostylowe, wyprodukowane pod koniec XIX w., w czasie kiedy to bardzo wyraźnie wzorowano  i naśladowano renesansowy styl.  Ale i te, czasem nawet bardzo skromne, wzbudzają podziw swymi dekoracjami i wykończeniami. Wcale się temu nie dziwię. Sztuka intarsjowania to zajęcie bardzo czasochłonne, wymagające nie lada zdolności i umiejętności, nie tylko stolarskich. Niewielu jest fachowców którzy znają tajniki intarsjowania i byliby w stanie własnoręcznie ozdobić mebel tą techniką. Obecnie w sklepach dla artystów i konserwatorów można kupić gotowe już, choć zdecydowanie skromniejsze niż stosowane kiedyś, szablony intarsji (motywy, rysunki, ornamenty), które jako całość są wklejane w powierzchnie drewna (głownie na blatach lub drzwiczkach). Nie są one już jednak tak ozdobne i niespotykane, jak te wykonane kiedyś.  Mistrzowskim przykładem techniki intarsji jest tzw. szafa Wrangla (datowana na rok 1566, należąca kiedyś do księcia pomorskiego), w całości udekorowana różnokolorowymi gatunkami drewna tworzącymi szereg scen. Bogactwo i różnorodność rysunków ozdabiających blat, drzwi i boki (zarówno na zewnątrz, jak i w środku) sprawiają, że szafa jest nie tylko wspaniałym meblem, ale i niepowtarzalnym obrazem, prawdziwym dziełem sztuki.  Nie widziałam jej nigdy osobiście, tylko w katalogach. Z tego co wiem znajduje się obecnie w niemieckim muzeum w Munster. Niestety informacji o tym wyjątkowym meblu jest w internecie bardzo niewiele. Jedyne dostępne mi obecnie źródło z fotografią to książka Sigmunda Hinza „Wnętrza mieszkalne i meble” wydana w Polsce w 1980r. Mam nadzieję, że kiedyś będę miała okazję zobaczyć te niezwykłe dzieło na własne oczy…

O naprawianiu i odnawianiu dawnych mebli:

Irena Swaczyna, „Meble. Naprawa i odnawianie”,wyd. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne

Smardzewski Jerzy, „Projektowanie mebli”, wyd. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne

Istnieje wiele sposobów i etapów renowacji uzależnionych od stopnia zniszczenia poszczególnych partii materiału. Jeśli mebel był przechowywany w dobrych warunkach, możemy odświeżyć tylko powierzchnię woskiem lub politurą, bez konieczności czyszczenia  do surowego drewna (choć z położeniem politury to niestety nie tak łatwo, ale o tym później). Warto wcześniej sięgnąć po fachową literaturę i zapoznać się z tematem (patrz Literatura). Jeśli jednak mebel od lat nie był konserwowany musimy przeprowadzić solidną i profesjonalną renowację. Po takim zabiegu z pewnością przez kolejne długie lata będziemy mogli się cieszyć jego pięknem i funkcjonalnością.

W domowych warunkach, ciężko nam będzie przeprowadzić kompleksową renowację, dlatego zniszczony mebel najlepiej powierzyć fachowcom, oddając go do specjalistycznej pracowni. Renowacją mebli dawnych zajmuje się obecnie dość dużo firm i warsztatów. Wiele z nich nie ma jednak odpowiedniego doświadczenia i profesjonalnej wiedzy na ten temat, gdyż jeszcze do niedawna trudniły się np. montażem i produkcją mebli współczesnych, a te z antykami mają niewiele wspólnego. Tylko pracownie działające od lat w branży antykwarycznej są w stanie kunsztownie i zgodnie z dawną technologią przeprowadzić konserwację zabytkowego mebla. W oparciu o stare, sprawdzone techniki oraz przy użyciu profesjonalnych środków i materiałów, specjaliści są w stanie przywrócić powierzonym obiektom dawną świetność i blask, nie niszcząc struktury drewna. Przy renowacji najważniejsze jest, by nie zatracić oryginalnej patyny i naturalności. Zachowane muszą być wszystkie detale świadczące o wieku i pochodzeniu mebla, a brakujące elementy winny być odtworzone z rzetelną dbałością. Należy przy tym zaznaczyć, że mimo zdecydowanej mechanizacji stolarstwa nadal większość prac wykonywana jest ręcznie. Są to działania bardzo pracochłonne i niełatwe, a często bywają żmudne, do tego dochodzą znaczące koszty środków do odnawiania, jak choćby politury, czyli połączenia szelaku ze spirytusem, stąd też usługi z zakresu konserwacji nie należą do najtańszych…

Polecam dwie bardzo ciekawe książki o meblach biedermeierowskich i meblach w stylu Ludwika Filipa:

R.Pressler / R.Straub „Biedermeier Furniture”, wyd. Schiffer Publishing Ltd.,

R.Haaff  „Louis-Philippe Mobel Furniture”, wyd. Arnoldsche