Starych mebli czar ®

Sygnowanie, znakowanie, cechowanie mebli…zaczęło się od prostych zapisków ołówkiem by dalej iść w stronę papierowych etykiet i plakietek, wypalanych czy wybijanych np. dłutem czy rylcem stempli, lakowanych pieczęci, poprzez oznaczenia podpisem z farby olejnej czy w postaci metalowej lub nadrukowanej tabliczki. A wszystko to zapoczątkował Ludwik XV, który w połowie XVIII wieku (ok 1751 r.) wprowadził obowiązek znakowania mebli wydając nakaz francuskim stolarzom, by podpisywali swoje ‚wyjątkowe’ wyroby.

Przyjmuje się, że pierwszy znak towarowy na meblach giętych pojawił się wraz z przyznaniem rodzinie Thonet w 1862 roku patentu na gięcie drewna. Oficjalny znak towarowy, który możemy odnaleźć na wielu do dziś zachowanych meblach, czyli papierowa nalepka z nazwą THONET i umieszczonymi po bokach skrzyżowanymi inicjałami GT (zdj poniżej), został zarejestrowany w 1881 roku i obowiązywał mniej więcej do roku 1921r, czyli do momentu utworzenia koncernu THONET-MUNDUS. W międzyczasie sam znak graficzny był wielokrotnie zmieniany, co doskonale opisuje i obrazuje 'kalendarium’ przedstawione w książce Lilo Schäfera „The Thonet Brand – A Look at Its Graphic Design History” (Wydawnictwo Niggli 2019)*

(więcej…)

Bardzo ciekawa książka o meblach thonetowskich (wydanie rosyjskojęzyczne oraz wydanie polskie) opisująca rodzinę Thonetów, historię powstania ich fabryki, rozbudowę biznesu na światową skalę, produkcję mebli z poszczególnych lat – od pierwszej połowy XIX wieku po II połowę wieku XX. Bardzo duża ilość zdjęć wszelakich modeli thonetowskich sprzętów, od krzeseł, foteli, stołów po całe garnitury mebli. Świetne wydanie, bardzo szczegółowe i jak do tej pory dla mnie niezastąpione w temacie thonetowskich mebli giętych.

„Princip Toneta” („Idea Thoneta”)

wydawnictwo Germanischen Nationalmuseums, Nurnberg 1991r.

Meble gięte najczęściej kojarzą nam się z meblami thonetowskimi. Podstawą techniki ich wytwarzania jest gięcie drewna – najczęściej bukowego – pod wpływem pary lub gotowania. Dzięki podaniu drewna wysokiej temperaturze uzyskuje ono bardzo dużą plastyczność, przez co można mu nadawać pożądany kształt, po wyschnięciu zachowując giętą linię. Tą nowoczesną technikę opracował i opatentował w I poł. XIX w. mistrz stolarski Michael Thonet (znany z tworzenia dworskich drewnianych posadzek).

*jedna z pierwszych etykiet firmy Bracia Thonet wraz ze stemplem firmowym lata 1869-1881… (więcej…)

Jeden z moich ostatnich wyrobów – gondolka, zwana zamiennie napoleonką lub siedziskiem podokiennym. Mebelek kiedyś spotykany dość często, popularny na przełomie XVIII i XIX wieku oraz przez cały wiek XIX do lat międzywojennych wieku XX. Delikatna forma i konstrukcja tego małego mebla do siedzenia sprawiła, że częściej ulegał on zniszczeniom, podobnie zresztą jak wiele innych niedużych gabarytowo sprzętów np. niciaki, stąd też coraz rzadziej możemy je spotkać na antykwarycznym rynku (te najliczniej zachowane pochodzą ze Skandynawii gdzie modne i wytwarzane były jeszcze do lat 60-tych XX.).

Pierwotnie gondolka ustawiana była najczęściej w holu obok trema czy konsoli, w sypialni przy łóżku czy łazience jak jako pomocnicze siedzisko. Pełniła też funkcję stołka do pianina czy fortepianu.

Gondolka jest siedziskiem przeznaczonym dla jednej osoby. Boczne podpory i nogi tworzą zazwyczaj płynną, esowatą linię wywiniętą na zewnątrz. Charakterystyczną cechą tego mebla jest brak oparcia. Siedzisko w gondolce (zazwyczaj trochę szersze niż w klasycznym krześle) jest przeważnie tapicerowane, niekiedy bywa wyplatane rattanem. W uboższych wersjach jest niewyściełane, zbudowane z samego drewna.

*gondolka z przełomu XIX/XX w., historyzująca czyli w tzw. stylu eklektycznym, drewno i okleina brzoza złocista, konstrukcja sosna, siedzisko pokryte gobelinową tkaniną (wtórne), reszta mebla w oryginalnym stanie zachowania. Cena mebla ok 600zł.

*gondolka z okresu międzywojennego (lata 20-te XXw.), drewno dębowe, nawiązująca do secesji

5 czerwca 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 18 marca 2010r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Oznacza to, że zmieniły się – na plus – przepisy dotyczące wywozu za granicę antycznych mebli  i innych dawnych przedmiotów. Które meble możemy 'legalnie’ przewozić a które nie, to właśnie rozstrzyga znowelizowana ustawa. Jednorazowe pozwolenie wymagane jest jeśli przedmiot zaliczany jest do jednej z 15 kategorii zabytków opisanych w ustawie. W przypadku mebli jest to kategoria „elementów stanowiących integralną część zabytków architektury, wystroju wnętrz, pomników, posągów i dzieł rzemiosła artystycznego, które mają więcej niż 100 lat” (art. 51.1. ust.2.). Obowiązek uzyskania pozwolenia na wywóz uzależniony jest od wieku i wartości zabytkowego mebla. Jednorazowe pozwolenie wydaje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego (wnioski należy składać na specjalnych formularzach do Ministra Kultury za pośrednictwem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). Wywóz obiektów poniżej wskazanej wartości odbywa się  poza kontrolą organów konserwatorskich. W rozumieniu tego przepisu meble – wyłączając z tego zbioru obiekty wpisane do rejestru zabytków oraz do inwentarzy muzealnych, a także wchodzące w skład zbiorów publicznych, które stanowią własność Skarbu Państwa (oraz wszystkich innych zaliczanych do sektora finansów publicznych) których wywóz jest zakazany – mające mniej niż 100 lat mogą być przewożone bez potrzebnych zezwoleń. W uzasadnionych przypadkach (gdy cechy mebla mogą wskazywać, że jest on zabytkiem) może być wymagany dokumentu potwierdzającego fakt, że nie wymaga on stosownego pozwolenia. Dokumentem takim może być:

• ocena wskazująca czas powstania zabytku i wycena zabytku wykonana przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organ administracji publicznej
• faktura sprzedaży zawierająca dane pozwalające na identyfikację przedmiotu, wystawiona przez podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli np. przez Desę, Galerie lub Antykwariat
• ubezpieczenie przewozu mebla z zagranicy na teren Polski (art. 59 ust.1-4) .

Podsumowując, wprowadzone zmiany likwidują konieczność uzyskiwania pozwolenia lub zaświadczenia od wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wystarczy posiadać dokument oceniający okres powstania lub wycenę (fakturę) by legalnie wywieźć swój mebel do innego kraju.