„Niezwykle uproszczone, choć niezmiennie nowoczesne, w całości niemalże rozbieralne, mocno funkcjonalne, uniwersalne i estetyczne, a do tego stosunkowo tanie…” tak mniej więcej brzmiała reklama mebli giętych pod koniec XIX wieku, która przez Braci Thonet podparta została jeszcze, wydanym w 1888r., pierwszym oficjalnym katalogiem meblowym z numerycznie uporządkowanymi modelami. Kiedy jednak 10 grudnia 1869 roku wiedeńska firma straciła patent na wytwarzanie mebli z giętej buczyny, liczna już w tym czasie konkurencja rozwinęła skrzydła a produkcja sprzętów w ‚tym stylu’ nabrała niebywałego tempa…
W zależności od producenta sygnatury na meblach występowały pojedynczo lub zbiorowo. Dla przykładu na wyrobach mniejszych wytwórców mebli giętych odnajdziemy najczęściej pojedyncze etykiety (umieszczone przeważnie na spodniej części siedziska lub wewnętrznej stronie blatu stolika czy szafki). Meble z fabryk Thonet, Mundas, Kohn czy naszego rodzimego Wojciechowa były sygnowane zarówno papierową etykietą (a w późniejszych latach produkcji zamiennie metalową blaszką), jak i wypalanymi/wytłaczanymi stemplami, często jeszcze z dodatkową papierową wklejką dotyczącą jakości drewna czy praw patentowych.
Często więc próba zidentyfikowania naszego mebla (pomijając przybliżone lata powstania, bo te w miarę łatwo można doprecyzować), czyli tego kto był jego producentem, w jakiej fabryce powstał …spełza na manowce… jeśli mebel podobny jest do wielu innych egzemplarzy (o tym możemy przekonać się przeglądając aukcyjne oferty i ogłoszenia np olx, allegro czy zagranicznych wersjach ebay), wyprodukowany został w setkach tysięcy egzemplarzy i nie nosi niestety zachowanej choć fragmentarycznie sygnatury, to rzeczywiste i wiarygodne określenie jego faktycznego wytwórcy bywa niezwykle trudne, a często jest po prostu nierealne. Rzucanie hasłami, że to oryginalny ‚Thonet’ vel ‚Radomsko’ w dużej ilości przypadków mija się niestety z prawdą, choć nie ma co ukrywać, że to właśnie egzemplarzy z sygnaturami Thoneta, Mundusa i Kohnów jest na rynku antykwarycznym najwięcej .(więcej w powiązanych artykułach na blogu)
Tak jak pisałam we wcześniejszych artykułach nie każdy gięty mebel to Thonet (i na odwrót). Wytwórców mebli giętych było bowiem dziesiątki..setki na świecie. W samym okresie międzywojennym na terenie Polski było przeszło 40 zarejestrowanych firm i przedsiębiorstw oferujących meble z giętej buczyny. Modele się powtarzały, różnica w ich wyglądzie była często znikoma i trudna do wyłapania na pierwszy rzut oka, stąd tak ciężko czasem o trafną i jednoznaczną identyfikację, zwłaszcza jeśli nie ma zachowanego znaku firmowego/fabrycznego.
Osobiście meble gięte fascynują mnie swoją ponadczasowością i surowym, często mocno oszczędnym kształtem. Choć tłoczenia i wypalenia na siedziskach oraz oparciach krzeseł są dla mnie jak kwiaty na łące, każde jest niepowtarzalne i każde wyjątkowe, ładnie wszystko zamykają w spójną całość… dlatego też spotykając gięty mebel chcę się o nim dowiedzieć jak najwięcej a sama różnorodność i mnogość etykiet jest na tyle interesująca, że zawsze wzbudza moją dalszą ciekawość w doszukiwaniu się historycznych nowinek…)
Krzesło które ‚położyłam na podłodze’ pochodzi z przedwojennej polskiej fabryki mebli giętych w Bondyrzu (spółka Czerski i Jakimowicz). Wyprodukowane zostało w latach 20/30-tych XXw. i jest naszą rodzimą wersją modelu nr 18 firmy Thonet. To pokazuje jak wiele mebli było do siebie podobnych, jak wiele egzemplarzy było kopiowanych. Mając na uwadze ile mniejszych czy większych fabryk/manufaktur mebli giętych w okresie międzywojennym istniało, trzeba założyć, że powstało w tym okresie set tysięcy mebli, mebli do siebie podobnych a jednak oznaczanych różnym sygnaturami. ‚Mobi’, ‚Wanda’, ‚Krzesłobuk’, ‚Wiedeń’, ‚Rembertów’, ‚Kartel’… to tylko kilka oryginalnie brzmiących nazw firm, które zajmowały się produkcją i sprzedażą mebli z giętej buczyny na ziemiach polskich po 1918 roku. Identyfikując swój mebel miejmy tą różnorodność producentów na uwadze.
Próbując dowiedzieć się czegoś więcej o naszym giętym meblu musimy pamiętać, że wiele egzemplarzy przywędrowało do nas z zagranicy, więc doszukiwanie się na ich etykietach polskiego pochodzenia bywa błędne. To też powinniśmy brać pod uwagę próbując zidentyfikować mebel.
Dlatego w poszukiwaniu informacji warto przejrzeć także zagraniczne portale i domy aukcyjne, strony antykwariatów z meblami, ale przede wszystkim tematyczne blogi, które prowadzone bardzo profesjonalnie oferują nam dawkę niezwykle wyszukanej i bezcennej wiedzy. Ze swojej strony mogę polecić:
–https://legnocurvatodesign.it/en/
***
Główniejsze fabryki mebli giętych działające w pierwszej połowie XXw. na terenach Polski, z których wyrobami miałam okazję się zapoznać podczas swojej pracy
- „J&J Köhn”, czyli Jakub i Józef Kohnowie z Wiednia, siedziba w Radomsku* i w Cieszynie, rok zał. 1884 (od 1895r. spółka akcyjna o nazwie Towarzystwo Akcyjne Mebli Wiedeńskich Jakuba i Josefa Kohnów), w 1914r. przejęta przez firmę Mundus a w 1922 połączona z firmą Thonet”MUNDUS”
- Mundus – firma założona przez Leopolda Pilzera w 1907r. – spółka akcyjna „MUNDUS AG’ (AG – Aktiengesellschaft – tł. akcje mogą nabywać akcjonariusze)
- Thonet-Mundus – firma założona w Polsce w 1922 roku w wyniku połączenia się marek Mundus&Kohn&Thonet (centrala w Bielsku, fabryki w Radomsku, Jasienicy i Buczkowicach)
- Polski Przemysł Drzewny – spółka Stanisław Czerski i Szczepan vel Stefan Jakimowicz, która posiadała do końca II w.św. dwa zakłady: Fabrykę Mebli Giętych z siedzibą w Bondyrzu i w Zwierzyńcu „Bondyrz” oraz Fabrykę Mebli Giętych i Sklejki we Lwowie-Kozielnikach, inaczej „Czerski i Jakimowicz”, rok zał.1919
- „Mazowia” Fabryka Mebli Giętych S.A. Radomsko* (*wcześniej Noworadomsk) – założona po zakończeniu I w.ś. przez ostatniego z zarządzających marką J&JKohn – Juliusa Kohn charakterystyczna prostokątna etykieta z napisami Mazovia / Noworadomsk / Semper Sursum (tł.’Zawsze w górę’) oraz medalionem przedstawiającym trzech mężczyzn, rok zał.1922 (firma istniała do ok 1938r.)
- „Ksawery Wünsche i S-ka – Zakład Produkcji Mebli Giętych”, Radomsko ul.Piotrkowska, rok zał. 1910 (firma istniała do połowy lat 30-tych XXw.)
- „Johann Kohnn i S-ka” Radom ul.Opatowska 1, rok zał.1910 – firma założona przez Johanna Kohn, syna i wnuka założycieli wiedeńskiej marki „J&J.Kohn”; w 1906r. opuścił on rodzinny biznes w Noworadomsku i przeniosł się do Radomia, gdzie założył własną fabrykę produkującą meble
- „Polars” Wytwórnia mebli giętych i stolarskich Wołkowicz i Fiszelewicz, Włocławek (rok. zał.1919)
- „Józef Müntz i S-ka” Fabryka Mebli Giętych, Radomsko, rok zał.1931
- „Eden” Wytwórnia Mebli Giętych, Radomsko, ul.Brzeźnicka, rok zał.1936
- „JOSEF HOFFMANN SUCC, Bielitz, Austria„, filia w Jasienicy, rok zał. 1881 (w 1914r. firma, jak wiele mniejszych jej podobnych przedsiębiorstw, weszła w skład spółki Mundus AG)
- „Vienna” Wykańczanie Mebli Giętych, Łódź ul. Ogrodowa 9
- „Vola” Wytwórnia Mebli Giętych Jerzego i Henryka Końskowalskich, Grudziądz ul.Wybickiego 46
- „Wanda” Fabryka Mebli Giętych K.Czempiński i S-ka, Toruń ul.Bydgoska 102
- „BUKO” Fabryka Wiedeńskich Giętych Mebli, Warszawa ul. Ciepła 4
- „MOBI” Wytwórnia Mebli Giętych, Warszawa ul.Bagno 3
- „Krzesłobuk” Wytwórnia Mebli Giętych W. Kasiczak, Warszawa, ul.Grzybowska 38
- „Wiedeń” Fabryka Mebli Giętych, Biurowych i Stolartskich, Warszawa ul.Twarda 14
- „Wytwórnia Mebli Giętych” Warszawa ul.Muranowska 5
- „Warszawska Fabryka Mebli Giętych Spółka z o.o.”, Warszawa ul.Żelazna 69a
- „Braun i Fischler” Fabryka Wszelkiego Rodzaju Mebli Giętych, Warszawa
- Fabryka Mebli Giętych Braci Jabłkowskich, Warszawa ul.Bracka 25
- Fabryka Mebli Giętych Jana Sterna, Warszawa ul.Leszno 86
- Fabryka Mebli Giętych Wilhelma Gebethnera, Warszawa ul.Ciasna 5
- Fabryk Mebli Giętych Adolfa Neumana, Warszawa, ul.Waliców 6
A oto ich etykiety i sygnatury:
Artykuły powiązane
1. Thonety w stylu Art Deco2. Polskie i węgierskie krzesła Thonet
3. Polskie krzesła Polish Bentwood Furniture Industry Kraków
4. Książka o histroii mebli getychi – Idea Thoneta
5. Meble gięte i ich etykiety (cz.2)
6. Renowacja pary giętych krzeseł
7. Thonety dla najmłodszych (renowacja krzesła)
8. Renowacja krzesełek w typie Thonet
9. Meble gięte i ich etykiety. Thonet, Mundus i Kohn (cz.1)
10. Meble gięte Thonet
11. „Konkurenci Thoneta”. Nowa książka o meblach giętych
Dziękuję za artykuły 🙂 Mnóstwo się dowiedziałam. Właśnie weszłam w posiadanie krzesełek z dobrze zachowaną etykietą Fabryki Wiedeń z Warszawy. Ciekawa jestem w jakich latach działała. Czy wie Pani, gdzie można znaleźć takie informacje?
Pozdrawiam.