Starych mebli czar ®

Dwie ciekawe książki o designie & wzornictwie. Przegląd najciekawszych projektów z XXw. z dużą ilość fotografii i opisem twórców (Secesja, Bauhaus, ruch modernistyczny itd.) Pierwsza to wydanie polskojęzyczne, druga anglojęzyczna. Obie warte przejrzenia choćby dla samych zdjęć. Polecam!

DESIGN. Historia wzornictwa.

aut. Penny Sparke

Wyd.Arkady 2012

*

Design of the 20th Century

aut. Charlotte&Peter Fiell

Wyd. Taschen 2012

Współczesne stolarstwo zdecydowanie odbiega od tradycyjnych metod pracy stosowanych jeszcze do połowy XX wieku. Rewolucja przemysłowa i nowe technologie unowocześniły warsztaty stolarskie wymieniając tradycyjne narzędzia na nowoczesne przyrządy do obróbki maszynowej. W przypadku jednak rzemiosła artystycznego, opartego na starych technologiach i kunszcie, choć wiele sprzętów zostało faktycznie zmodernizowanych, to większość etapów prac nadal wykonuje się wyłącznie ręcznie i przy użyciu dawnych narzędzi, których nie są w stanie zastąpić obecne elektronarzędzia. Naprawa i renowacja mebli stylowych wymaga więc nie tylko dużych umiejętności manualnych i bardzo dobrej wiedzy z zakresu stolarstwa oraz historii rozwoju meblarstwa, ale także specjalistycznego wyposażenia warsztatu, przystosowanego do pracy ręcznej. Znaleźć taki jest niestety coraz trudniej, podobnie jak dobrego stolarza, który jest zawodem powoli ginącym w Polsce.

Podstawowym narzędziem stolarza jest strugnica, czyli stół stolarski do obróbki drewna (wykonany z parzonego drewna bukowego), bez którego żadna praca nie byłaby możliwa. Drugie w kolejności są narzędzia i przyrządy ręczne, dzięki którym stolarstwo zostało wyodrębnione jako samodzielny zawód. W miastach nastąpiło to w czasach średniowiecza, na wsiach natomiast dopiero w XVIII i XIX wieku, kiedy to oprócz stolarki budowlanej pojawiło się zapotrzebowanie na meble. Stolarstwo wbrew pozorom jest więc stosunkowo młodym rzemiosłem (nie mylimy go z dużo starszym zawodem cieśli:).

Nazwy narzędzi tradycyjnie wywodziły się z języka niemieckiego, polskich określeń było wbrew pozorom mało, stąd też w potocznej mowie stolarzy (zwłaszcza tych 'starej daty’) możemy często usłyszeć dziwnie brzmiące i niezrozumiałe nazwy jak canubel, gzymcubel, puchebel, fukszwanc czy rajklocek. (więcej…)

Od dawna czekałam na taką książkę. Świetnie prezentująca najważniejsze polskie projekty z XX wieku, od pierwszych lat stulecia (okres Secesji, Art Deco i modernizmu), po czasy współczesne (lata 50/60/70 i 80-te). Dla mnie idealna.

Rzeczy Niepospolite. Polscy projektanci XXw.

pod. red. Czesławy Frejlich

wydawca: 2+3D Sp. z o.o., 2013r.

Jak uczyć się rozpoznawać poszczególne style w meblarstwie…? A na przykład przy pomocy identyfikacji detali i dekoracji mebla. To bardzo pomaga. Bo każdy styl rządził się swoimi prawami i typowymi dla danego okresu dekoracjami i ornamentami połączonymi z nową lub 'zrewolucjonizowaną’ budową mebla. Ale, co według mnie najważniejsze, też i z jego konkretną funkcją.

Przyznaję, że ja meble najczęściej identyfikuję po kształcie nóg i detalach właśnie plus po gatunku drewna, który często był przypisany i charakterystyczny dla tej a nie innej 'epoki’.

Przykładowe płyciny drzwi (od nieistniejącej już niestety pensjonarki) noszą typowe cechy dla popularnie zwanego 'eklektyzmu’ niemieckiego, a precyzyjniej dla tzw. epoki kajzerowskiej obowiązującej w Niemczech w latach 1871-1914
Meble niemieckie z tego okresu wzorowane były najcześciej na meblach z epoki renesansu, stąd też  – nazywane zamiennie neorenesansowymi – mają widoczne bogate zdobieni typowe dla tego stylu: kanele, kolumny, rozetki, galeryjki, pilastry, różnego rodzaju sterczyny czy muszlowe & cekinowe ornamenty w zwieńczeniach.

Niemieckie 'eklektyki’, w odróżnieniu od jasnych biedermeierów czy mahoniowych ludwików, wykańczane były przeważnie w kolorach ciemniejszego brązu – miały budzić mieszczański podziw i respekt. Charakterystyczne dla tego meblarstwa drewno to lity dąb i orzech oraz sosna fornirowana/oklejana wzorzystym orzechem.
Moje płyciny udekorowane są charakterystycznym rzeźbionym reliefem i prostokątnym rautem, potocznie nazywanym kamieniem, diamentem lub kopertą, typowym dla mebli z końca XIXw.

Ale po kolei… na początek wyjaśnienie terminu aplikacje.

Aplikacje – tak najczęściej określa się dekoracyjne elementy wykonane oddzielnie i przymocowane do powierzchni mebla. Ornamentów i zdobień, tak jak i stylów, jest całkiem sporo: rozeta, girlanda, palmeta, arkatura, akant, trójliść, szewron, rocaille… Najbardziej przykuwające wzrok bywają jednak te noszące cechy ludzi i zwierząt, czyli opisany poniżej maszkaron, putto, gryf, kariatyda i herma. Wszystkie je spotkamy na meblach produkowanych do końca XIXw. (zwłaszcza na tych z okresu historyzmu) oraz na XX-wiecznych kopiach mebli stylowych (zwłaszcza produkcji holenderskiej i francuskiej). Oryginalne, wiekowe dekoracje rzeźbiarskie  i cała dawna snycerka tworzona do początku XIXw., będą bezapelacyjnie ładniejsze, realniejsze i zdecydowanie szczegółowiej dopracowane (głęboko kanelowane i misternie rzeźbione), niż współczesne ozdoby wyrabiane maszynowe, w tym te z końca XIXw. i pierwszej połowy XX, którym często brak powściągliwości oraz artystycznego kunsztu i które charakteryzuje już ryte i bardzo płytkie zdobienie, bez dbałości o szczegóły i detale.

*

MASZKARON lub MASKARON lub maska (od fran. mascaron), wł. mascherone) –  to motyw dekoracyjny w formie stylizowanej głowy/twarzy/maski ludzkiej lub półzwierzęcej, o zdeformowanych groteskowo rysach i często fantastycznej fryzurze oraz wyłupiastych przerysowanych oczach np. sfinksy-lwy z głową ludzką, byki z brodatymi głowami ludzkimi czy stworzenia diabła. Maszkarony stosowano najczęściej na drzwiczkach mebli, frontach szuflad, głowicach kolumn, konsolach, nogach i podporach, głównie w stylu gotyckim, renesansowym, manieryzmie i baroku (w fontannach np. maszkaron stanowi zwykle ujście wody). Były dołączone do mebla lub w nim bezpośrednio rzeźbione. Na dobre w meblarstwie zadomowiły się od XVI wieku. (więcej…)

Przyszedł czas na finał prac przy renowacji mojej lampy ze stolikiem. Wszystkie elementy od strony stolarskiej zostały zrobione (spolerowane odpoczywały sobie w ciepłym pomieszczeniu kilka dni, gdzie spokojnie doschły – a politura zaczęła się utwardzać), mogłam więc przystąpić do składania. Nie ukrywam, że największym wyzwaniem (o czym wspominałam przed rozpoczęciem prac) było dla mnie ponowne jej zelektryfikowanie, zwłaszcza, że zaplanowałam wymianę niepasującego plastikowego, masywnego włącznika. Niezawodnie w pracach pomógł mi jednak nasz Pan Stolarz, który z przerobieniem kabelków poradził sobie w parę chwil. Niklowaną rurkę oraz ramię przepolerowałam mleczkiem do lakierów samochodowych, dzięki czemu pozbyłam się brudnego nalotu i łatwiej będzie się teraz regulowało jej wysokość. Poza tym metal zyskał świeżego połysku i blasku. Elementy mogłam oddać do ponownego niklowania, ale wyglądałyby wtedy zbyt nowo a nie o to mi finalnie chodziło. Reszta prac przebiegła już bardzo szybko. Dzięki temu, że miałam zachowane niemal wszystkie potrzebne części – od głównych blatów, po listewki, śruby, wkrętki, nakładki, kabel i porcelanową oprawkę – lampa składała się jak klocki lego, powracając z każdą chwila do swojego pierwotnego, idealnego kształtu. Na sam koniec wymieniłam stary abażur na bardziej współczesny i pasujący do mojego wnętrza. Z uwagi na dawny typ mocowania nie było wcale tak łatwo znaleźć odpowiedni model, w większości sklepów z oświetleniem dostępny jest bowiem tylko jeden rodzaj, zdecydowanie zbyt babciny i 'starodawny’ jak na mój gust.

(więcej…)